เผยกรณีศึกษาจากนาซา กับการรักษาภาวะลิ่มเลือดอุดตัน “บนอวกาศ” เป็นครั้งแรกของโลก

“ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน” นับว่าเป็นอาการที่มีความอันตรายเป็นอย่างมากมาเป็นเวลานานแล้ว เพราะลิ่มเลือดที่ตามปกติร่างกายสร้างขึ้นเพื่อห้ามเลือดนั้น ในกรณีที่มันเข้าไปอุดตันหลอดเลือดในอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย ลิ่มเลือดนี้ก็อาจจะนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงจนถึงชีวิตได้เลย

แต่จะเกิดอะไรขึ้นเมื่อภาวะลิ่มเลือดอุดตันที่ฟังดูน่าอันตรายนี้ ดันไปเกิดขึ้นในสถานที่ที่ไม่ดีสุดๆ อย่างในอวกาศเข้า? เพราะนี้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจริงๆ แล้วกับนักบินอวกาศคนหนึ่งบนสถานีอวกาศนานาชาติ และได้รับการรายงานออกมาในงานวิจัยกรณีศึกษาเมื่อวันที่ 2 มกราคมที่ผ่านมา

เรื่องราวในครั้งนี้ เริ่มต้นขึ้นเมื่อนักบินไม่ระบุนามคนหนึ่ง ซึ่งขึ้นไปประจำการบนสถานีอวกาศนานาชาติได้เป็นเวลา 2 เดือนได้เข้าร่วมงานการตรวจร่างกาย และพบว่าเขามีภาวะลิ่มเลือดเริ่มอุดตันในเส้นเลือดบริเวณคอ จากการตรวจสอบด้วยระบบอัลตราซาวนด์

นี่เป็นภาวะลิ่มเลือดอุดตันครั้งแรกที่นาซาพบในอวกาศ ซึ่งแน่นอนว่าในเวลานั้น ทางนาซายังไม่มีวิธีการใดๆ เลยที่จะรักษาอาการดังกล่าวได้ ในสภาพไร้แรงโน้มถ่วง

เรื่องที่เกิดขึ้นทำให้ทางองค์การนาซาจำเป็นที่จะต้องติดต่อข้อความช่วยเหลือไปยังคุณ Stephan Moll แพทย์จากมหาวิทยาลัยนอร์ธแคโรไลนา เพื่อขอความช่วยเหลือ อย่างไรก็ตามทางนาซาบอกว่าพวกเขาไม่สามารถดำเนินการส่งตัวนายแพทย์ขึ้นไปบนอวกาศได้ทันช่วงทีแน่ๆ

คุณ Stephan Moll ผู้แนะนำและให้คำปรึกษาการรักษาในครั้งนี้

ดังนั้น คุณ Stephan Moll จึงต้องแนะนำการรักษาจากภาคพื้นดิน ผ่านกระบวนการที่เจ้าตัวระบุว่าเป็น “การคุยโทรศัพท์จากอวกาศ”

“โดยปกติการ รักษาผู้ป่วยที่มีลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำลึก จะเริ่มต้นจากการให้ยาเจือจางเลือดเป็นเวลาสามเดือน เพื่อไม่ให้ลิ่มเลือดใหญ่ขึ้น” คุณ Stephan Moll กล่าว

อย่างไรก็ตามการทำเช่นนั้นจะทำให้ร่างกายเสี่ยงต่อการเลือดออกไม่หยุดได้หากมีแผล ทำการใช้ยาดังกล่าวในอวกาศที่ไม่มีห้องฉุกเฉินเป็นอะไรที่ต้องมีการระมัดระวังอย่างรอบคอบมาก

อ้างอิงจากในรายงานที่ออกมามันนับว่าเป็นความโชคดีของนักบินมากที่บนสถานีอวกาศนานาชาติมียาเจือจางเลือดอยู่ถึง 20 หลอด (หลอดล่ะ 300 มิลลิกรัม) ดังนั้นเขาจึงได้ใช้ยานี้เป็นเวลาต่อเนื่องทุกวันจนกระทั่งยาต้านการแข็งตัวของเลือดสามารถส่งไปยังสถานีได้ ในเวลาต่อมา

นั่นทำให้นักบินอวกาศคนนี้ต้องใช้ยาเจือจางเลือดอย่างอีน็อกซาพารินในปริมาณสูงอยู่ถึง 33 วัน ก่อนที่จะลดปริมาณยาลงเพื่อเตรียมรับยาต้านการแข็งตัวของเลือดหลังจากนั้นอีกราวๆ 10 วัน

ในท้ายที่สุด นักวิทยาศาสตร์ก็พบว่าลิ่มเลือดของนักบินคนนี้ค่อยๆ หดตัวลงหลังจากได้รับยาต้านการแข็งตัวของเลือด โดยในวันที่ 47 เลือดก็เลือดไหลเวียนในหลอดเลือดดังกล่าวได้บ้างอีกครั้ง แม้ว่าต่อให้ผ่านไป 90 วันการไหลเวียนเลือดของนักบินก็ยังไม่กลับมาเป็นปกติก็ตาม

แต่แม้ว่าการรักษาบนอวกาศจะไม่สามารถพูดได้เต็มปากได้ว่าประสบความสำเร็จก็ตาม แต่มันก็เป็นการรักษาที่ดีพอที่จะทำให้นักบินสามารถกลับลงมาทำการรักษาต่อบนโลกได้อย่างปลอดภัย และภายในเวลาเพียงแค่ 24 ชั่วโมงหลังจากลงมาจากอวกาศ อาการของนักบินคนนี้ก็กลับเป็นปกติเลยด้วย

นี่นับว่าเป็นกรณีศึกษาและการค้นพบที่สำคัญเอามากๆ อีกชิ้นหนึ่งของทางนาซาเลยก็ว่าได้ เพราะอาการที่เกิดขึ้นนี้มีความเป็นไปได้สูงที่จะมีความเกี่ยวข้องกับภาวะร่างกายของคนในสภาพไร้แรงโน้มถ่วงโดยตรง

และก็แน่นอนว่าทางนาซาเองจะนำเรื่องที่เกิดขึ้นนี้ ไปเป็นบทเรียนสำคัญสำหรับภารกิจส่งมนุษย์ขึ้นไปยังอวกาศในอนาคต โดยเฉพาะอย่างยิ่งภารกิจที่กินเวลานานอย่างการไปดาวอังคาร ต่อไปในอนาคต

ที่มา cnn, livescience และ nejm